Biến đổi khí hậu

 Biến đổi khí hậu | Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (un.org)

https://vietnam.un.org/vi/174469-bien-doi-khi-hau

Biến đổi khí hậu là tình trạng thay đổi nhiệt độ và các kiểu thời tiết trong thời gian dài. Những thay đổi này có thể là tự nhiên, chẳng hạn như thông qua các biến thể của chu kỳ mặt trời. Nhưng kể từ những năm 1800, hoạt động của con người là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu, chủ yếu do đốt nhiên liệu hoá thạch như than, dầu và khí đốt.

Việc đốt nhiên liệu hoá thạch sẽ tạo ra khí thải nhà kính. Loại khí thải này hoạt động giống như một tấm chăn quấn quanh Trái Đất, giữ lại nhiệt của mặt trời và làm tăng nhiệt độ.

Carbon dioxide và methane là hai ví dụ về loại khí thải nhà kính gây ra biến đổi khí hậu. Chúng có thể xuất hiện khi chúng ta sử dụng xăng để lái xe hoặc sử dụng than để sưởi ấm toà nhà. Việc phát quang đất đai và rừng cũng có thể thải ra carbon dioxide. Các bãi chôn lấp rác là một nguồn chính thải ra khí metan. Năng lượng, công nghiệp, giao thông, xây dựng, nông nghiệp và sử dụng đất là một trong những nguồn phát thải chính.

Nồng độ khí nhà kính đang ở mức cao nhất trong 2 triệu năm qua

Và lượng khí thải vẫn tiếp tục tăng lên. Kết quả là hiện nay Trái Đất ấm hơn 1,1°C so với cuối những năm 1800. Thập kỷ trước (2011-2020) đã ghi nhận kỷ lục ấm nhất.

Nhiều người cho rằng biến đổi khí hậu chủ yếu có nghĩa là nhiệt độ tăng lên. Nhưng nhiệt độ tăng chỉ là phần mở đầu của câu chuyện. Bởi vì Trái Đất là một hệ thống nơi mọi thứ được kết nối với nhau, nên sự thay đổi ở một khu vực có thể dẫn đến những thay đổi ở mọi khu vực khác.

Giờ đây, có thể kết đến một số hậu quả của biến đổi khí hậu như hạn hán dữ dội, khan hiếm nước, hoả hoạn nghiêm trọng, mực nước biển dâng cao, lũ lụt, băng ở hai cực tan chảy, bão tố dữ dội và suy giảm đa dạng sinh học.

Con người đang trải qua biến đổi khí hậu dưới nhiều hình thức

Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng trồng thực phẩm, nhà ở, sự an toàn và công việc của chúng ta. Một số người trong chúng ta vốn đã dễ bị tổn thương hơn trước tác động của khí hậu, chẳng hạn như những người sống ở các đảo quốc nhỏ và các nước đang phát triển khác. Các điều kiện như mực nước biển dâng và xâm nhập mặn đã tiến triển đến mức toàn bộ cộng đồng phải di dời, và hạn hán kéo dài đang khiến nhiều người có nguy cơ thiếu lương thực. Trong tương lai, số lượng “người di cư vì khí hậu” dự kiến sẽ tăng lên.

Mọi mức tăng trong nhiệt độ toàn cầu đều quan trọng

Theo một báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2018, hàng nghìn nhà khoa học và chuyên gia đánh giá của chính phủ đã thống nhất rằng việc giữ cho mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5°C sẽ giúp chúng ta tránh được những tác động xấu nhất đến khí hậu và duy trì khí hậu ở điều kiện có thể sống được. Tuy nhiên, dựa trên các quy hoạch khí hậu quốc gia hiện nay, mức tăng nhiệt độ toàn cầu có thể đạt 2,7°C vào cuối thế kỷ này.

Khí thải gây ra biến đổi khí hậu đến từ mọi nơi trên thế giới và ảnh hưởng đến tất cả mọi người, tuy nhiên vẫn có một số quốc gia phát thải nhiều hơn những quốc gia khác. 100 quốc gia phát thải ít nhất tạo ra 3% tổng lượng khí thải. 10 quốc gia có lượng khí thải lớn nhất chiếm 68% tổng lượng khí thải. Ai cũng phải hành động vì khí hậu, nhưng người dân và các quốc gia tạo ra nhiều vấn đề hơn có trách nhiệm lớn hơn trong việc hành động trước.

Chúng ta đối mặt với một thách thức lớn, nhưng chúng ta đã biết đến nhiều giải pháp

Rất nhiều giải pháp về biến đổi khí hậu có thể mang lại lợi ích kinh tế cũng như bảo vệ môi trường và cải thiện cuộc sống của chúng ta. Chúng ta cũng có các khung pháp lý và thoả thuận toàn cầu để định hướng lộ trình, chẳng hạn như Các Mục tiêu Phát triển Bền vững (Sustainable Development Goals), Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (UN Framework Convention on Climate Change) và Thoả thuận Paris (Paris Agreement). Có ba hạng mục lớn là: cắt giảm lượng khí thải, thích nghi trước tác động của khí hậu và cấp vốn cho hoạt động điều chỉnh cần thiết.

Giải pháp chuyển đổi hệ thống năng lượng từ nhiên liệu hoá thạch sang năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời hoặc gió sẽ giúp làm giảm lượng khí thải gây ra biến đổi khí hậu. Nhưng chúng ta phải bắt đầu ngay bây giờ. Số lượng quốc gia cam kết đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đang ngày càng lớn mạnh; tuy vậy, vẫn phải cắt giảm khoảng một nửa lượng phát thải hiện tại chậm nhất vào năm 2030 để duy trì tình trạng tăng nhiệt độ ở mức dưới 1,5°C. Sản lượng nhiên liệu hoá thạch phải giảm khoảng 6% mỗi năm từ năm 2020 đến năm 2030.

Giải pháp thích nghi với hậu quả liên quan đến khí hậu sẽ giúp bảo vệ con người, nhà cửa, hoạt động kinh doanh, sinh kế, cơ sở hạ tầng và hệ sinh thái tự nhiên. Giải pháp này bảo vệ chúng ta khỏi các tác động hiện hữu cũng như các tác động có thể xảy ra trong tương lai. Nơi nào cũng cần phải triển khai giải pháp thích nghi, nhưng phải ưu tiên ngay bây giờ đối với những người dễ bị tổn thương nhất và có ít nguồn lực nhất để đối phó với hiểm hoạ khí hậu. Hiệu quả mang lại có thể là rất cao. Ví dụ: hệ thống cảnh báo sớm thảm hoạ giúp cứu sống con người và bảo vệ tài sản, đồng thời có thể mang lại lợi ích gấp 10 lần chi phí bỏ ra ban đầu.

Chúng ta có thể chi tiền ngay bây giờ hoặc phải trả giá đắt trong tương lai

Hành động vì khí hậu đòi hỏi các chính phủ và doanh nghiệp phải đầu tư tài chính đáng kể. Nhưng không hành động vì khí hậu thì phải trả cái giá đắt hơn nhiều. Các nước phát triển phải thực hiện một bước quan trọng là hiện thực hoá cam kết cung cấp 100 tỷ USD mỗi năm cho các nước đang phát triển để họ có thể thích nghi và hướng tới các nền kinh tế xanh hơn.

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

Chiến dịch của Liên Hợp Quốc về hành động cá nhân

Để duy trì khí hậu có thể sống được, lượng phát thải ròng khí nhà kính phải giảm về không (net zero) vào năm 2050. Các chính phủ và doanh nghiệp cần thực hiện những hành động táo bạo, nhanh chóng và trên phạm vi rộng. Nhưng quá trình chuyển đổi sang một thế giới ít cacbon còn đòi hỏi sự tham gia của cả người dân – đặc biệt là ở các nền kinh tế tiên tiến.

ActNow là chiến dịch của Liên Hợp Quốc cho hành động cá nhân về biến đổi khí hậu và tính bền vững.

Mỗi người trong chúng ta đều có thể giúp hạn chế sự nóng lên toàn cầu và quan tâm đến hành tinh của chúng ta. Bằng cách chọn những lựa chọn giảm thiểu tác động có hại đến môi trường, chúng ta có thể đóng góp vào giải pháp và tác động đến sự thay đổi.

Sử dụng ứng dụng để ghi lại các hoạt động của bạn và đóng góp vào phép đếm toàn cầu: https://actnow.aworld.org

Năng lượng và vận tải là mấu chốt

Phần lớn điện và nhiệt chúng ta sử dụng vẫn được sản xuất từ than, dầu và khí đốt. Máy bay và ô tô chủ yếu cũng chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Để giảm lượng khí thải cacbon của bạn, hãy sử dụng ít năng lượng hơn ở nhà, chuyển sang nhà cung cấp năng lượng gió hoặc năng lượng mặt trời, bỏ qua chuyến bay đường dài và lái xe ít hơn.

Thực phẩm cũng có đóng vai trò quan trọng

Quá trình sản xuất, chế biến, vận chuyển, tiêu thụ và tiêu hủy thực phẩm đều góp phần vào việc phát thải khí nhà kính. Để giảm tác động của bạn lên khí hậu, hãy mua thực phẩm địa phương và theo mùa, ăn nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật hơn, sử dụng hết những gì bạn có và ủ phân mọi thức ăn thừa.

Lên tiếng!

Các bước đi cụ thể của tất cả các thành phần xã hội sẽ quyết định khả năng của chúng ta trong việc chuyển đổi nhanh chóng sang một tương lai thích ứng với khí hậu. Lên tiếng: Kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới, khuyến khích thành phố, khu vực và trường đại học của bạn, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp thực hiện hành động khẩn cấp để đạt được mức phát thải ròng bằng không.

Bắt đầu với mười hành động có tác động mạnh

Lối sống của chúng ta có tác động sâu sắc đến hành tinh của chúng ta. Lựa chọn của chúng ta có ý nghĩa quan trọng. Khoảng 2/3 lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu liên quan đến các hộ gia đình cá nhân. Các ngành năng lượng, thực phẩm và giao thông vận tải đóng góp khoảng 20% lượng khí thải từ lối sống. Từ năng lượng chúng ta sử dụng, thực phẩm chúng ta ăn và cách chúng ta di chuyển đều có thể tạo nên sự khác biệt.

Bắt đầu với mười hành động này để giúp giải quyết khủng hoảng khí hậu.

• Tiết kiệm năng lượng tại nhà: Phần lớn điện và nhiệt chúng ta sử dụng được sản xuất từ than, dầu và khí đốt. Sử dụng ít năng lượng hơn bằng cách hạ nhiệt độ sưởi và tăng nhiệt độ làm mát, chuyển sang sử dụng bóng đèn LED và các thiết bị điện tiết kiệm năng lượng, giặt đồ bằng nước lạnh hoặc phơi khô đồ thay vì dùng máy sấy.
• Đi bộ, đạp xe hoặc sử dụng phương tiện công cộng: Các tuyến đường trên thế giới bị tắc nghẽn bởi các phương tiện giao thông, hầu hết các phương tiện đều sử dụng dầu diesel hoặc xăng. Đi bộ hoặc đạp xe thay vì lái xe sẽ giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao sức khỏe và thể – chất của bạn. Khi phải di chuyển quãng đường xa, hãy cân nhắc sử dụng tàu hoặc xe buýt. Và đi chung xe bất cứ khi nào có thể.
• Ăn nhiều rau hơn: Ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch và ít thịt, ít sữa hơn, có thể làm giảm đáng kể tác động đến môi trường. Sản xuất thực phẩm từ thực vật thường dẫn đến ít phát thải khí nhà kính hơn và cần ít năng lượng, đất và nước hơn.
• Cân nhắc cách di chuyển: Máy bay đốt một lượng lớn nhiên liệu hóa thạch, tạo ra lượng khí thải nhà kính đáng kể. Thế nên việc đi máy bay ít hơn trở thành một trong những cách nhanh nhất để giảm tác động đến môi trường. Khi bạn có thể, hãy gặp gỡ trực tuyến, đi tàu hoặc bỏ qua hoàn toàn chuyến đi đường dài đó.
• Giảm vứt bỏ thức ăn: Khi vứt bỏ thức ăn, bạn cũng đang lãng phí tài nguyên và năng lượng đã được sử dụng để trồng trọt, sản xuất, đóng gói và vận chuyển thức ăn đó. Và khi thực phẩm thối rữa trong bãi rác, nó tạo ra khí mêtan, một loại khí nhà kính mạnh. Vì vậy, hãy sử dụng những gì bạn mua và ủ phân mọi thức ăn thừa.
• Giảm thiểu, tái sử dụng, sửa chữa và tái chế: Đồ điện tử, quần áo và các mặt hàng khác mà chúng ta mua gây ra phát thải cacbon tại mỗi điểm trong quá trình sản xuất, từ việc khai thác nguyên liệu thô đến sản xuất và vận chuyển hàng hóa ra thị trường. Để bảo vệ môi trường, hãy mua ít đồ hơn, mua đồ cũ, sửa chữa những thứ bạn có thể và tái chế.
• Thay đổi nguồn năng lượng dùng cho ngôi nhà của bạn: Hỏi công ty điện xem năng lượng gia đình bạn dùng được sản xuất từ dầu mỏ, than đá hay khí đốt. Nếu có thể, hãy xem liệu bạn có thể chuyển sang các nguồn tái tạo như gió hoặc năng lượng mặt trời hay không. Hoặc lắp đặt các tấm pin mặt trời trên mái nhà để tạo ra năng lượng cho ngôi nhà của bạn.
• Chuyển sang xe điện: Nếu bạn định mua ô tô, hãy cân nhắc mua xe điện, ngày càng có nhiều mẫu xe rẻ hơn trên thị trường. Ngay cả khi chúng vẫn chạy bằng điện được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch, ô tô điện vẫn giúp giảm ô nhiễm không khí và ít phát thải khí nhà kính hơn đáng kể so với các loại xe chạy bằng khí đốt hoặc động cơ diesel.
• Chọn sản phẩm thân thiện với môi trường: Mọi thứ chúng ta chi tiền đều ảnh hưởng đến hành tinh. Bạn có quyền lựa chọn hàng hóa và dịch vụ mà bạn hỗ trợ. Để giảm tác động đến môi trường, hãy mua thực phẩm địa phương và theo mùa, đồng thời chọn sản phẩm từ các công ty sử dụng tài nguyên có trách nhiệm, đồng thời cam kết cắt giảm lượng khí thải và chất thải.
• Lên tiếng: Lên tiếng và kêu gọi người khác cùng tham gia hành động. Đó là một trong những cách nhanh nhất và hiệu quả nhất để tạo ra sự khác biệt. Hãy nói chuyện với hàng xóm, đồng nghiệp, bạn bè và người thân của bạn. Hãy cho chủ doanh nghiệp biết bạn ủng hộ những thay đổi táo bạo. Kêu gọi các lãnh đạo địa phương và thế giới hành động ngay bây giờ.