ĐẶC ĐIỂM AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG
An ninh phi truyền thống có lẽ là một khái niệm còn mới mẻ với nhiều người. Trong bài viết này sẽ giới thiệu đến bạn an ninh phi truyền thống là gì cùng đặc điểm và các khái niệm liên quan.
An ninh phi truyền thống là gì?
An ninh phi truyền thống là một cụm từ mới, nó bắt đầu được nói đến từ những năm 1980, và được sử dụng rộng rãi trong thập kỷ đầu của thế kỷ 21. An ninh phi truyền thống đã trở thành một từ nóng trong cộng đồng quốc tế trong các hội nghị, diễn đàn khu vực và quốc tế, hợp tác song phương và đa phương giữa các quốc gia, tổ chức và các chủ đề khác trong quan hệ quốc tế đương đại.
→ Các vấn đề an ninh phi truyền thống
Nói chung, các vấn đề an ninh phi truyền thống ngày nay có thể được nhóm lại thành:
Do đó, bất kỳ quốc gia nào dù lớn hay nhỏ, mạnh hay yếu đều có thể bị đe dọa bởi các mối đe dọa an ninh phi truyền thống.
Đặc điểm của an ninh phi truyền thống
Trước hết, an ninh phi truyền thống liên quan đến nhiều lĩnh vực an ninh quốc gia, khó có thể đơn phương dùng biện pháp quân sự để đối phó, giải quyết.
Thứ hai, các vấn đề an ninh phi truyền thống có thể được chia thành hai loại: bạo lực phi quân sự và bạo lực phi quân sự. Bạo lực phi quân sự bao gồm khủng bố, tội phạm có tổ chức, …; hoạt động phi bạo lực bao gồm các hoạt động kinh tế, văn hóa, môi trường và dịch bệnh .
Thứ ba, an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống là hai khía cạnh của khái niệm an ninh toàn diện. Do đó, trong những điều kiện nhất định, các mối đe dọa an ninh phi truyền thống có thể bùng phát thành các vấn đề an ninh truyền thống. Chủ nghĩa khủng bố là một ví dụ kinh điển về an ninh truyền thống và phi truyền thống.
Thứ tư, các vấn đề an ninh phi truyền thống có tính chất xuyên quốc gia, thậm chí xuyên khu vực.
Thứ năm, các vấn đề an ninh phi truyền thống ảnh hưởng và tổn hại đến an ninh quốc gia chậm và lâu dài hơn các vấn đề an ninh truyền thống.
Do đó, các mối đe dọa an ninh truyền thống đề cập đến nguy cơ xảy ra các cuộc chiến tranh xâm lược hoặc xung đột vũ trang dọc theo biên giới và lãnh hải; nguy cơ các cuộc đảo chính quân sự lật đổ chính phủ hoặc thay đổi hệ thống chính trị của mỗi quốc gia. Những mối đe dọa này thường là duy nhất và dễ xác định. Trong khi các mối đe dọa an ninh phi truyền thống thường phổ biến, thậm chí toàn cầu và không phải lúc nào cũng dễ xác định.
02 quan niệm trường an ninh phi truyền thống
Bắt đầu được nói đến từ những năm 1980 và được sử dụng rộng rãi vào những năm 2000, an ninh phi truyền thống đã trở thành từ thông dụng trong các diễn đàn hội nghị khu vực và quốc tế, hợp tác song phương và đa phương giữa các quốc gia, tổ chức và các bên khác trong quan hệ quốc tế đương đại.
Tuy nhiên, trong thế giới ngày nay, có nhiều cách hiểu và khái niệm khác nhau về an ninh phi truyền thống. Hiện các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước vẫn chưa đạt được sự thống nhất hoàn toàn về thuật ngữ này. Mỗi nhà nghiên cứu đưa ra một khái niệm khác nhau về an ninh phi truyền thống theo quan điểm, góc độ, lĩnh vực nghiên cứu và tình hình cụ thể.
→ Quan niệm an ninh phi truyền thống trên thế giới
Trong số các nhà nghiên cứu phương Tây, Richard H. Ullman có thể là một trong những người đầu tiên đưa ra khái niệm ngắn gọn nhất về an ninh phi truyền thống. Trong bài báo năm 1983, ông cho rằng không nên hiểu an ninh quốc gia theo nghĩa hẹp là bảo vệ một quốc gia khỏi bị tấn công quân sự xuyên biên giới và lãnh thổ, nhưng an ninh quốc gia vẫn phải được xem xét.
Đối mặt với những thách thức phi truyền thống, bao gồm: khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia có tổ chức, an ninh môi trường, nhập cư bất hợp pháp, an ninh năng lượng và an ninh con người.
Nhìn theo cách khác, Mely Caballero Anthony cho rằng các mối đe dọa an ninh phi truyền thống có thể được định nghĩa là: những thách thức đối với sự tồn tại và thịnh vượng của các quốc gia và dân tộc, chủ yếu biểu hiện ở các nguồn phi quân sự như biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường xuyên biên giới và cạn kiệt tài nguyên; bệnh truyền nhiễm, thiên tai, nhập cư bất hợp pháp, thiếu lương thực, buôn lậu, buôn bán ma túy và các hình thức tội phạm xuyên quốc gia khác.
Từ định nghĩa này có thể thấy, an ninh phi truyền thống thường có một đặc điểm chung là bao gồm các yếu tố phi quân sự, không tồn tại trong phạm vi quốc gia, dân tộc; được thúc đẩy bởi xu hướng toàn cầu hóa và cách mạng công nghệ, nó đã phát triển nhanh chóng, lan rộng và lan rộng. Điều đó cho thấy, các vấn đề an ninh phi truyền thống cũng nhiều và nguy hiểm như các thách thức an ninh truyền thống.
Theo Amitav Acharya, an ninh phi truyền thống là “thách thức đối với sự tồn tại và chất lượng cuộc sống của con người và quốc gia, có nguồn gốc phi quân sự như biến đổi khí hậu, khan hiếm tài nguyên, dịch bệnh.”, Thiên tai, di cư không kiểm soát, Thiếu lương thực, buôn người, buôn bán ma túy và tội phạm có tổ chức ”. Hai đối tượng trực tiếp thách thức ở đây trong cách tiếp cận an ninh độc đáo này là nhà nước và người dân.
Ở châu Á, Trung Quốc có một số lượng lớn các học giả nghiên cứu về an ninh phi truyền thống. Đặc biệt là hậu quả của ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi hai tòa tháp của Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York bị lực lượng khủng bố đánh sập, các cuộc tấn công khủng bố liên tục xảy ra trên khắp thế giới, kể cả trên khắp thế giới. , dịch bệnh trong và ngoài Trung Quốc… Các nhà nghiên cứu nước này đã tăng cường quan tâm đến các mối đe dọa an ninh phi truyền thống.
Các học giả Trung Quốc tin rằng các vấn đề an ninh phi truyền thống ở Trung Quốc ngày nay thuộc 5 loại:
Một là các vấn đề an ninh liên quan đến phát triển bền vững, bao gồm bảo vệ môi trường, phát triển tài nguyên, môi trường sinh thái toàn cầu và phòng chống dịch bệnh;Thứ hai, các mối đe dọa an ninh đối với sự ổn định của khu vực và quốc tế, bao gồm an ninh kinh tế, an ninh xã hội, nhân quyền và các vấn đề tị nạn;Thứ ba, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, bao gồm buôn bán người và ma túy;Thứ tư, các tổ chức phi nhà nước / dân tộc thách thức trật tự quốc tế, và mối đe dọa lớn nhất là chủ nghĩa khủng bố quốc tế;Thứ năm, các vấn đề an ninh do phát triển công nghệ và toàn cầu hóa, bao gồm an ninh mạng, an ninh thông tin và bảo mật công nghệ gen.Ở cấp độ hợp tác, các tổ chức khu vực và an ninh phi truyền thống cũng được thảo luận, với các khái niệm cụ thể và rõ ràng, điển hình được thể hiện trong Tuyên bố chung ASEAN-Trung Quốc về hợp tác trong lĩnh vực an ninh. Hội đàm giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc, Phnom Penh (Campuchia), ngày 1 tháng 11 năm 2002.
An ninh phi truyền thống đề cập đến các vấn đề liên quan đến tội phạm xuyên quốc gia, đặc biệt là khủng bố và tội phạm ma túy, đe dọa an ninh khu vực và thế giới, mang lại những thách thức mới cho hòa bình và ổn định ở cả trong và ngoài khu vực.
Trong cùng một tuyên bố, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc bày tỏ “quan ngại về các vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng như buôn lậu, ma túy, buôn bán phụ nữ và trẻ em, cướp biển, khủng bố, buôn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế và tội phạm công nghệ cao”.
Đồng thời, cuộc họp đã xác định nội dung hợp tác về các vấn đề “an ninh phi truyền thống”, bao gồm các cơ chế và khả năng hợp tác cụ thể: phòng chống tội phạm ma túy; phòng chống tội phạm mua bán người; chống cướp biển; buôn lậu vũ khí; chống tội phạm rửa tiền; chống tội phạm kinh tế quốc tế, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.
Dưới góc nhìn của các tổ chức quốc tế, theo Liên hợp quốc, an ninh phi truyền thống bao gồm bảy lĩnh vực: kinh tế, lương thực, y tế, môi trường, con người, cộng đồng và chính trị.
→ Quan niệm an ninh phi truyền thống ở Việt Nam
Cùng với sự xuất hiện của các khái niệm phi truyền thống về an ninh đối với các nhà khoa học trên thế giới, thuật ngữ an ninh phi truyền thống cũng bắt đầu được sử dụng ở Việt Nam. đặc biệt.
Trước Đại hội IX, Đảng Cộng sản Việt Nam mặc dù không chính thức sử dụng khái niệm an ninh phi truyền thống trong các văn kiện chính trị nhưng đã chỉ ra những dấu hiệu và vấn đề của an ninh phi truyền thống.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (tháng 6/1996) cho rằng: “Thế giới đang phải vật lộn với nhiều vấn đề toàn cầu (bảo vệ môi trường, hạn chế bùng nổ dân số, ngăn chặn và đẩy lùi các bệnh hiểm nghèo …), không nước nào tự mình giải quyết được mà phải đa phương sự hợp tác.”
Đại hội IX (1/2001) tiếp tục khẳng định tinh thần của Đại hội VIII và bổ sung vấn đề đấu tranh chống tội phạm quốc tế vào nội dung này. Đại hội X bổ sung và phát triển: “Nhiều vấn đề toàn cầu bức xúc đòi hỏi các quốc gia, tổ chức phải hợp tác giải quyết; khoảng cách giàu nghèo giữa các nước ngày càng rộng; sự gia tăng dân số cùng với các luồng di cư; khan hiếm nguồn năng lượng, cạn kiệt tài nguyên, hủy hoại môi trường tự nhiên; khí hậu ngày càng xấu đi kèm theo những thiên tai khủng khiếp; dịch bệnh lớn, tội phạm xuyên quốc gia có chiều hướng gia tăng ”.
Mãi đến Đại hội XI của Đảng (tháng 4-2011), mới chính thức sử dụng khái niệm an ninh phi truyền thống với những vấn đề được chỉ ra, như: chống khủng bố, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. hạn chế bùng nổ dân số, ngăn chặn và hạn chế các dịch bệnh nguy hiểm.
Đại hội XII (tháng 1-2016) đặt an ninh phi truyền thống bên cạnh an ninh truyền thống, chỉ ra một số vấn đề toàn cầu như an ninh tài chính, an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực. , biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, xung đột sắc tộc, an ninh mạng, tôn giáo, khủng bố. Đồng thời chú ý đến các “hình thức chiến tranh mới” với hàm ý về khả năng chuyển hóa giữa an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống.
Tóm lại, an ninh phi truyền thống có nội hàm và bản chất riêng. Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống nói chung hay các vấn đề an ninh môi trường, biến đổi khí hậu, tội phạm công nghệ cao, di cư bất hợp pháp, … nói riêng không chỉ đe dọa an ninh quốc gia trong phạm vi một quốc gia hay nhiều quốc gia, mà còn là hiểm họa đối với toàn nhân loại.
0 Nhận xét